کد مطلب:211441 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:158
قوه مدرکه
قوه مدركه ده حس دارد كه به وسیله آن آلتها احساس می كند و این آلات پنج در ظاهر و پنج در باطن است كه ما حواس ظاهر را به نام احساسات و باطن را به نام ادراكات خوانده ایم.
اما قوای ظاهری عبارت است از باصره و آن قوه ای است كه در مجمع النورین است و مراد از مجمع النورین موضع ملاقات دو عصبه مجوفه است كه از چپ و راست مقدم دماغ رسته شده و با هم ملاقات می كنند به طوری كه تجویف هر دو در ملاقات یكی می شود و پس از ملاقات منعطف می گردد آنكه از طرف راست رسته به حدقه راست و آنكه از چپ رسته به حدقه چپ برمی گردد و به این قوه نفس ادراك می كند رنگها و روشنیها را با لذت و تمام اشیاء ملونه روشن كننده را بالعرض و حكماء اختلاف دارند كه آیا مدرك بالذات عین مرئی است یا صورتی كه از آن منطبع می شود و در جلییه چشم و به وساطت آن در مجمع النورین و از آن منتقل گردد به حس مشترك مرئی است.
[ صفحه 301]
یك دسته معتقد به خروج شعاع و نور از چشم هستند كه به شكل مخروطی كه سرش در مركز چشم و تهش «منتها العین» منطبق بر سطح مرئی است و تابش این شعاع بر مرئی سبب انكشاف و ظهور مرئی در نفس ناطقه می گردد و این عقیده ریاضیین است.
یك دسته هم قائل به خروج شعاع و نور از چشم نیستند بلكه می گویند كه از هوای مابین رائی و مرئی متكیف گردد به كیفیت شعاعی كه در بصر اوست و سبب انكشاف ذات مرئی می شود عقیده قول به انطباع مشهورتر است و احادیث مؤید این قول است.
2- سامعه و آن قوه ای است كه حامل نیروئی است كه در عصبه مقعر صماخ قرار دارد و نفس به این قوه ادراك تمام اصوات و الحان را می نماید و در اثر تموج هوائی كه بین سامع و مسموع است و صداهای حاصله بین آن خواه از روی عنف یا عمد باشد تموج آن در هوا موجود می باشد و چون تموج هوا مستمر گردد تا به هوای راكد در گوش منتهی شود به مقعر صماخ كه عصبه مذكور در آنجا مفروش است صوت منادی به قوه ودیعه شده برمی گردد و مدرك می شود.
3- شامه است كه حامل آن قوه ای است در برآمدگی شبیه به پستان در میان بینی خلق شده و از مقدم دماغ رسته است و پیوسته است كه نفس به این قوه تمام بوها را ادراك می كند و در خیشوم از كیفیت آن استفاده می نماید.
4- ذائقه است و آن قوه ای است كه حامل آن نیرو و روحی است در عصبه جرم زبان و نفس به این قوه ادراك تمام مزه ها را به واسطه رطوبت لعابیه متكیف به كیفیت طعم و یا مخلوط با جزای ذی طعم می نماید.
5- لامسه است و آن قوه ای است كه در پوست اكثر اعضاء خلق شده و نفس به این قوه ادراك می كند تمام كیفیات ملموسات را مانند حرارت و برودت و رطوبت و یبوست و ملاست و خشونت و لینت و صلابت و سبكی و سنگینی و غیره كه نفس به وسیله این حواس با محسوسات تماس پیدا كرده و ادراك می نماید.
اما قوای ظاهری عبارت است از باصره و آن قوه ای است كه در مجمع النورین است و مراد از مجمع النورین موضع ملاقات دو عصبه مجوفه است كه از چپ و راست مقدم دماغ رسته شده و با هم ملاقات می كنند به طوری كه تجویف هر دو در ملاقات یكی می شود و پس از ملاقات منعطف می گردد آنكه از طرف راست رسته به حدقه راست و آنكه از چپ رسته به حدقه چپ برمی گردد و به این قوه نفس ادراك می كند رنگها و روشنیها را با لذت و تمام اشیاء ملونه روشن كننده را بالعرض و حكماء اختلاف دارند كه آیا مدرك بالذات عین مرئی است یا صورتی كه از آن منطبع می شود و در جلییه چشم و به وساطت آن در مجمع النورین و از آن منتقل گردد به حس مشترك مرئی است.
[ صفحه 301]
یك دسته معتقد به خروج شعاع و نور از چشم هستند كه به شكل مخروطی كه سرش در مركز چشم و تهش «منتها العین» منطبق بر سطح مرئی است و تابش این شعاع بر مرئی سبب انكشاف و ظهور مرئی در نفس ناطقه می گردد و این عقیده ریاضیین است.
یك دسته هم قائل به خروج شعاع و نور از چشم نیستند بلكه می گویند كه از هوای مابین رائی و مرئی متكیف گردد به كیفیت شعاعی كه در بصر اوست و سبب انكشاف ذات مرئی می شود عقیده قول به انطباع مشهورتر است و احادیث مؤید این قول است.
2- سامعه و آن قوه ای است كه حامل نیروئی است كه در عصبه مقعر صماخ قرار دارد و نفس به این قوه ادراك تمام اصوات و الحان را می نماید و در اثر تموج هوائی كه بین سامع و مسموع است و صداهای حاصله بین آن خواه از روی عنف یا عمد باشد تموج آن در هوا موجود می باشد و چون تموج هوا مستمر گردد تا به هوای راكد در گوش منتهی شود به مقعر صماخ كه عصبه مذكور در آنجا مفروش است صوت منادی به قوه ودیعه شده برمی گردد و مدرك می شود.
3- شامه است كه حامل آن قوه ای است در برآمدگی شبیه به پستان در میان بینی خلق شده و از مقدم دماغ رسته است و پیوسته است كه نفس به این قوه تمام بوها را ادراك می كند و در خیشوم از كیفیت آن استفاده می نماید.
4- ذائقه است و آن قوه ای است كه حامل آن نیرو و روحی است در عصبه جرم زبان و نفس به این قوه ادراك تمام مزه ها را به واسطه رطوبت لعابیه متكیف به كیفیت طعم و یا مخلوط با جزای ذی طعم می نماید.
5- لامسه است و آن قوه ای است كه در پوست اكثر اعضاء خلق شده و نفس به این قوه ادراك می كند تمام كیفیات ملموسات را مانند حرارت و برودت و رطوبت و یبوست و ملاست و خشونت و لینت و صلابت و سبكی و سنگینی و غیره كه نفس به وسیله این حواس با محسوسات تماس پیدا كرده و ادراك می نماید.